برآورد میزان فرسایش ورقه‌ای، با استفاده از تحلیل دندروژئومورفولوژیکی ریشه‌های درخت در حوضه قره‌چای (رامیان)

دندروژئومورفولوژی یکی از رشته‌های زیرمجموعه دندروکرونولوژی است که بر اساس تجزیه و تحلیل حلقه‌های رشد سالانه درختان و مورفولوژی رشد آنها به بررسی جنبه‌های فضایی و مکانی فرایندهای سطحی زمین در دوره‌های هولوسن می‌پردازد. هدف این تحقیق تحلیل دندروژئومورفولوژیکی حلقه‌های ریشه درخت برای برآورد نرخ فرسایش ورقه‌ای در حوضه قره‌چای (رامیان) است. به منظور تعیین میزان فرسایش ورقه‌ای بر اساس تحلیل دندروژئومورفولوژیکی ریشه‌های درختان، بعد از شناسایی ریشه‌های برونزد یافته بر اثر فرسایش، مجموعا تعداد 42 مقطع از ریشه درختان سوزنی‌برگ و پهن‌برگ تهیه شد. هنگام برداشت نمونه‌ها، اطلاعاتی مانند قسمت رو به آفتاب ریشه رخنمون یافته، محل تماس ریشه با سطح خاک، فاصله سطح خاک تا سطح فوقانی ریشه و اطلاعات مورد نیاز دیگر برای هر مقطع ثبت شد. سپس مقاطع تهیه شده خشک گردیدند و سمباده زده شدند. بعد از تعیین اولین سال رخنمون ریشه‌ها، بر اساس معادله 1 مقدار کلی فرسایش(Er) بدست آمد و سپس فرسایش سالیانه به میلی‌متر محاسبه گردید. متوسط فرسایش ورقه‌ای منطقه مورد مطالعه براساس مقاطع ریشه-های برونزد یافته، 541/0 میلیمتر در سال برآورد شده است. بررسی داده‌ها نشان می‌دهد که میانگین فرسایش سالانه در مقاطع دارای سن کمتر از 50 سال ،50 تا 100 سال، 100 تا 150 سال، 150 تا 200 سال و 200 تا 250 سال به ترتیب 86/0 ، 48/0 ، 4/0 ، 3/0 و 25/0 میلی‌متر است که این موضوع، افزایش میزان فرسایش از 250 سال پیش تا زمان حال را نشان می‌دهد. بررسی فرسایش در انواع پوشش گیاهی بیانگر آن است که مقدار متوسط فرسایش سالانه در جنگل‌های متراکم کمتر از جنگل‌های نیمه‌متراکم و کم‌تراکم است. ارزیابی مقدار فرسایش در سازندهای زمین‌شناسی نشان می‌دهد که مقدار فرسایش در خاک‌های واقع بر روی سازندهایی که دارای جنگل‌های متراکم کمتری هستند (مانند سازندهای شمشک پایینی و شمشک میانی)، بیشتر است. تحقیق حاضر نشان می‌دهد که گونه‌های سوزنی‌برگ مانند سرخدار و زربین، به علت دارا بودن حلقه‌های واضح‌تر و قابل شمارش‌تر، دارای کارایی بهتری در برآورد میزان فرسایش، در قیاس با گونه‌های پهن‌برگ مانند بلوط و زبان‌گنجشک هستند.